Schoon drinkwater lijkt vanzelfsprekend, totdat het dat ineens niet meer is. Bij stroomstoringen, overstromingen of andere crisissituaties kan de kraan zomaar droog blijven, of erger nog, bruinig water geven dat je beter niet kunt drinken. In zulke gevallen wil je één ding: een simpele en betrouwbare manier om zelf water te filteren. Het goede nieuws? Met wat huis-tuin-en-keukenmateriaal bouw je in no-time je eigen waterfilter. Zelf water kunnen filteren is een van de basisprincipes van zelfvoorzienend leven in noodsituaties.
In dit artikel lees je hoe je dat doet. Van de materialen die je nodig hebt tot een stap-voor-stapuitleg, inclusief tips om je filter goed te gebruiken en te onderhouden. Want wie voorbereid is, hoeft niet te improviseren als het erop aankomt.
Waarom een waterfilter zelf maken belangrijk kan zijn
Zonder water red je het maar een paar dagen. En dan hebben we het nog niet eens over schoon drinkwater. Regen, slootwater of een lege regenton lijken misschien prima alternatieven in een noodsituatie, maar schijn bedriegt. In rauw water kunnen bacteriën, virussen, parasieten en vervuilende stoffen zitten die je flink ziek kunnen maken.
In situaties waarin de watervoorziening uitvalt of twijfelachtig wordt, wil je snel kunnen schakelen. Zelf een waterfilter maken is dan een praktische en betaalbare manier om de eerste barrière te vormen tegen vuil en ziekteverwekkers. Zeker als je afhankelijk bent van water uit natuurlijke of ongecontroleerde bronnen.
Daar komt nog iets bij: spullen raken op. Filters kunnen kapot gaan, winkels zijn dicht of leeg. Dan is het handig als je weet hoe je er zelf eentje maakt. Niet als luxe, maar als noodzaak. Zelf een waterfilter maken is dus geen knutselproject, maar een basisvaardigheid in zelfredzaamheid.
Wat heb je nodig om een waterfilter zelf te maken
Een waterfilter bouwen klinkt misschien technisch, maar met de juiste materialen kom je al een heel eind. De meeste spullen heb je waarschijnlijk al in huis of kun je makkelijk vinden. Belangrijk is vooral de volgorde en het gebruik van de lagen, die bepalen hoe goed het filter werkt.
Voor een basisfilter heb je het volgende nodig:
- Een lege plastic fles (1,5 liter) – als omhulsel voor de filterlagen
- Watten of een schoon doekje – om grove deeltjes tegen te houden
- Actieve kool (bijvoorbeeld uit aquariumfilters of houtskool zonder toevoegingen) – bindt geurtjes, smaken en bepaalde stoffen
- Fijn zand – filtert kleinere deeltjes uit het water
- Grind of steentjes – houdt het zand op z’n plek en filtert grover vuil
Als je geen plastic fles hebt, kun je ook een PVC-buis, trechter of andere stevige cilinder gebruiken. Zolang het water er maar van boven naar beneden doorheen kan stromen.
Zorg er tot slot voor dat alle materialen schoon zijn voordat je begint. Anders gooi je je eigen werk direct teniet.
Waterfilter zelf maken stap voor stap
Je weet nu wat je nodig hebt. Tijd om aan de slag te gaan. Onderstaande methode is een beproefd model dat je zelf thuis kunt maken, ideaal in een noodsituatie of als tijdelijke oplossing. Zorg dat je alle materialen bij de hand hebt en werk schoon en secuur.
- Snijd de onderkant van de fles af
Neem een lege plastic fles van 1,5 liter en snijd de onderkant eraf. Dit wordt de opening waar je later water in giet. Draai de fles om, zodat de hals naar beneden wijst.
Alternatief: Een lege frisdrankfles, sapfles of zelfs een PVC-buis werkt ook. Zolang het maar stevig is en je er lagen in kunt stapelen. - Stop een laag watten of een schoon doekje in de hals
Duw een prop watten of een stuk schone stof in de hals van de fles. Deze laag houdt grof vuil tegen en zorgt dat de andere lagen op hun plek blijven.
Alternatief: Een make-up wattenschijfje, een oud T-shirt, sok, keukenpapier of zelfs een koffiefilter. - Voeg een laag actieve kool toe
Strooi verkruimelde actieve kool bovenop de wattenlaag. Deze kool verwijdert geurtjes, smaken en sommige chemische stoffen uit het water.
Alternatief: Houtskool van een kampvuur of barbecue (zonder aanmaakmiddelen of chemicaliën), fijn gestampt met een steen.
Waar vind je het? In aquariumwinkels, drogisten, online of uit je eigen vuurplaats, maar let op dat je alleen puur hout gebruikt, geen briketten of behandelde kolen. - Breng een laag fijn zand aan
Spoel het zand eerst schoon. Voeg dan een laag fijn zand toe bovenop de actieve kool. Het zand filtert kleine deeltjes zoals roest, stof en modder.
Alternatief: Speelzand, bouwzand of fijn zand uit je tuin (mits goed gespoeld). - Voeg een laag grind of kleine stenen toe
Tot slot voeg je grind of kiezelstenen toe. Deze zorgen dat het zand op z’n plek blijft en houden grotere deeltjes tegen, zoals bladeren of insecten.
Alternatief: Kapotgeslagen baksteen, schelpen, of grove korrels van een potplant. Alles wat grof is en geen chemische coating heeft.
Zet het filter op een opvangbak of fles. Giet er langzaam water bovenin en laat het rustig door de lagen sijpelen. Haal alleen helder water eruit, en zuiver het daarna nog verder indien nodig.
In de korte video hieronder (0:46) zie je hoe je een waterfilter maakt met drie kleine flessen. Het principe blijft hetzelfde als bij één grote fles: onderin watten of een doekje, dan actieve kool, gevolgd door zand en bovenop grind of stenen.
Zo gebruik je je zelfgemaakte waterfilter
Een waterfilter maken is één ding, maar goed gebruiken is minstens zo belangrijk. Als je te snel giet, spoel je de lagen door elkaar. En als je het filter te lang gebruikt zonder vervanging, werkt het steeds minder goed.
Laat het water langzaam in het filter lopen, zodat het de tijd krijgt om door de lagen heen te zakken. Zet onderaan een opvangbak of fles neer. Het water dat eruit komt, moet helder zijn. Is het nog troebel? Filter dan opnieuw of controleer je lagen.
Let op: dit soort filters haalt vuil, zand, modder en sommige bacteriën eruit. Maar het is geen volledige zuivering. Voor veilig drinkwater kun je het beste nog een extra stap nemen, zoals koken of het gebruik van zuiveringstabletten.
Gebruik je het filter vaker? Vervang dan regelmatig de actieve kool, het zand en de watten. Vooral als het water dat je filtert zichtbaar vies is. Zo voorkom je dat je filter zelf een broedplaats wordt voor bacteriën.
Zelfgemaakte waterfilter combineren met andere zuiveringsmethoden
Een zelfgemaakte waterfilter is een goede eerste stap. Het haalt zichtbaar vuil en een deel van de schadelijke stoffen uit het water. Maar het is geen garantie dat al het water veilig drinkbaar is. Zeker niet als je te maken hebt met water uit slootjes, regenputten of onbekende bronnen.
Daarom is het slim om filteren te combineren met andere methoden die micro-organismen doden. De drie toegankelijkste opties zijn:
Koken
Water een paar minuten laten koken is een van de betrouwbaarste manieren om bacteriën, virussen en parasieten onschadelijk te maken.
Zuiveringstabletten
Deze tabletten op basis van chloor of jodium doden micro-organismen. Ze zijn licht en lang houdbaar, en passen makkelijk in een noodpakket.
UV-licht
Kleine draagbare UV-sticks kunnen water binnen enkele minuten zuiveren. Ze werken op batterijen of zonne-energie en zijn vooral handig voor onderweg.
Door eerst te filteren en daarna te zuiveren, vergroot je de kans dat het water veilig is om te drinken. Filteren zorgt ervoor dat het water helder is, waardoor andere zuiveringsmethoden effectiever werken.
Alternatieve manieren om zelf water te filteren
Heb je geen fles, actieve kool of grind bij de hand? Dan zijn er ook andere manieren om water grof te filteren. Deze methodes zijn minder effectief, maar kunnen wel helpen om het ergste vuil uit het water te halen, vooral als tijdelijke oplossing.
Een paar voorbeelden:
T-shirtfilter
Giet het water langzaam door een schoon katoenen shirt of lap stof. Dit haalt grotere deeltjes zoals modder, bladeren en insecten eruit.
Koffiefilter met actieve kool
Heb je een koffiefilter en wat losse houtskool (zonder chemicaliën)? Dan kun je een eenvoudige filter maken door de kool in het filter te doen en daar water doorheen te laten lopen.
Zandzak met een doek
Vul een stoffen zak met schoon zand en hang die boven een opvangbak. Laat het water er langzaam door sijpelen. Dit is traag, maar haalt veel vuil weg.
Improviseer met wat je hebt
Denk aan een trechter met steentjes, een sok gevuld met zand, of een lege jerrycan waarin je lagen maakt. Zolang het water van boven naar beneden stroomt door verschillende materialen, heb je een basisfilter.
Deze alternatieven zijn geen vervanging voor een goed opgebouwd filter, maar beter dan niets. Zuiver het water daarna altijd nog extra als je twijfelt over de bron.
Veelgemaakte fouten bij zelfgemaakte waterfilters
Zelf een waterfilter maken is niet moeilijk, maar er zijn een paar valkuilen die de werking flink kunnen verminderen. Hieronder staan de meest voorkomende fouten, en hoe je ze voorkomt.
1. Geen actieve kool gebruiken
Actieve kool is essentieel om geuren, smaken en bepaalde chemische stoffen te verwijderen. Het bestaat uit verhit koolstofmateriaal met een enorm poreus oppervlak, waardoor het onzuiverheden aan zich bindt als een soort magneet. Filters zonder kool maken water wel helderder, maar lang niet altijd veiliger.
2. Vuil materiaal gebruiken
Als je zand of grind rechtstreeks uit de tuin haalt zonder het schoon te spoelen, voeg je juist extra vuil toe. Spoel alle lagen grondig voordat je ze gebruikt.
3. Lagen in de verkeerde volgorde
De volgorde van de materialen bepaalt hoe goed het water gefilterd wordt. Grof boven, fijn onder. Zo wordt het water steeds schoner naarmate het verder naar beneden zakt.
4. Te snel water door het filter gieten
Hoe langzamer het water stroomt, hoe beter de filtering. Giet je het te snel, dan spoelen de lagen door elkaar of werkt het filter nauwelijks.
5. Denken dat filteren genoeg is
Een zelfgemaakt filter haalt veel troep uit het water, maar doodt geen bacteriën of virussen. Zonder extra zuivering loop je risico op diarree, koorts of erger.
Door deze fouten te vermijden, zorg je dat je filter doet wat het moet doen: water veiliger maken in situaties waar je geen schoon drinkwater voorhanden hebt.
Onderhoud en houdbaarheid van je zelfgemaakte filter
Een zelfgemaakt waterfilter is geen apparaat dat je voor altijd kunt gebruiken. Na verloop van tijd raken de lagen verzadigd met vuil en verliezen ze hun werking. Regelmatig onderhoud is dus essentieel.
Vervang de materialen zodra je merkt dat het water minder goed doorstroomt, troebel blijft of vreemd ruikt. In de praktijk betekent dit dat je het filter het best na elk intensief gebruik uit elkaar haalt, schoonspoelt en opnieuw opbouwt.
Let vooral op de actieve kool en de watten of het doek dat je hebt gebruikt. Deze nemen het meeste vuil op en gaan het snelst achteruit. Bewaar losse materialen, zoals schoon zand en kool, droog en apart in een afsluitbare zak of bak.
Gebruik je het filter langere tijd niet? Maak het dan leeg en laat alle onderdelen goed drogen. Vochtige resten kunnen schimmelen of bacteriën vasthouden, en dan doe je jezelf meer kwaad dan goed.
Een goed onderhouden zelfgemaakt filter is betrouwbaar voor kortdurend gebruik. Wil je langdurig voorbereid zijn, dan is het slim om ook een professioneel waterfilter achter de hand te houden.
Wanneer is een professioneel waterfilter een betere keuze
Een zelfgemaakt filter is handig als tijdelijke oplossing of in een noodsituatie. Maar het heeft z’n beperkingen. Voor langdurig gebruik of als je absolute zekerheid wilt over de veiligheid van je drinkwater, is een professioneel waterfilter vaak de betere keuze.
Professionele filters zijn ontworpen om schadelijke micro-organismen, zware metalen en chemicaliën veel effectiever te verwijderen. Denk aan pompfilters met keramische elementen, zwaartekrachtfilters met meerdere filterstappen of compacte drinkrietjes met membraanfiltratie.
Ze zijn vaak duurder, maar ook betrouwbaarder, duurzamer en gebruiksvriendelijker. Vooral als je met meerdere mensen bent of langere tijd zonder schoon water zit, is het de investering waard.
Een kant-en-klaar filtersysteem kan ook dienen als aanvulling op je zelfgemaakte filter. Je gebruikt dan eerst je DIY-filter om het water voor te zuiveren en laat het daarna door een professioneel filter lopen voor maximale zekerheid.
Kortom: een zelfgemaakt waterfilter is waardevol om te kennen en toe te passen. Maar als het kan, zorg dan ook voor een kant-en-klare back-up die je zonder moeite inzet als het echt nodig is.
Schoon water begint bij voorbereiding
Weten hoe je een waterfilter zelf maakt is een praktische vaardigheid die het verschil kan maken in een noodsituatie. Maar water is maar één onderdeel van je basisvoorziening. Wie vooruitdenkt, zorgt dat alles op orde is, van drinkwater tot voeding en verlichting. Naast zelf filteren is het slim om ook een veilige watervoorraad aan te leggen.
Wil je jouw voorbereiding verder uitbreiden? Neem dan ook eens een kijkje in onze sectie over noodrantsoenen. Want uiteindelijk geldt: wie voorbereid is, hoeft zich minder zorgen te maken als het erop aankomt.
Veelgestelde vragen over het maken van je eigen waterfilter
Je maakt eenvoudig een waterfilter met een plastic fles, watten, actieve kool, zand en grind. De lagen worden van grof naar fijn opgebouwd om het water effectief te filteren.
Gebruik een schone doek, t-shirt of koffiefilter om vuil eruit te halen. Daarna kun je het water koken of zuiveringstabletten gebruiken om het veilig te maken.
Filter het water eerst grof, en zuiver het daarna door te koken, UV-licht toe te passen of zuiveringstabletten te gebruiken.
Ze werken goed als eerste stap, vooral tegen vuil en grove deeltjes. Maar voor volledige zuivering is een extra stap nodig, zoals koken of een professioneel filter.
Blijf scherp. Blackout Base, uit.